मुलांना दिवाळीचे महत्त्व आणि त्याचे फायदे सांगा!!

महाराष्ट्रात व इतर ठिकाणी लहान मुले या काळात मातीचा किल्ला तयार करतात. त्यावर मातीची खेळणी मांडतात त्यावर धान्य पेरतात.  दीपावली हा संस्कृत शब्द आहे. ह्याचा अर्थ 'दिव्यांच्या ओळी'. आपल्या देशाचे एक उत्तम वैशिष्ट्य म्हणजे सण. आपण हे देखील लक्षात घेतले असेल की इतर देशांतील लोक देखील मोठ्या संख्येने आपल्या देशातील सणांचा आनंद घेण्यासाठी जमतात. सणांचा उद्देश केवळ साजरे करणे किंवा चांगले पदार्थ खाणे / चाखणे हा नसतो. तुम्हाला तुमचे बालपण आठवते जेव्हा घरातील वडीलधारी मंडळी तुम्हाला कथा किंवा काही उदाहरणांद्वारे सर्व सणांची महत्व नीट समजावून सांगायची. माझ्याबद्दल बोलायचे झाले तर माझे आजोबा म्हणायचे की प्रत्येक सण उत्सवातून आपल्याला सकारात्मक आणि सामाजिक संदेश मिळतो. यात धनत्रयोदशी , नरक चतुर्दशी​, लक्ष्मी पूजन , गोवर्धन पूजा (बलि प्रतिपदा), भाऊबीज​ हे सर्व कौटुंबिक सण मोठ्या उत्साहात साजरे केले जातात. 

दिन दिन दिवाळी, 
गाई म्हशी ओवाळी 

गाई म्हशीं कोणाच्या 
लक्ष्मणाच्या?

लक्ष्मण कुणाचा?
 आईबापांचा 

दे माय खोबऱ्याची वाटी 
वाघाच्या पाठीत घालीन काठी!!  

मुलं दीपावली सणा पासून काय शिकू शकतात?

दिवाळी म्हणजे फटाके आणि दिवे लावणे असाच नाही तर हा सण आपल्याला खूप चांगला संदेश देतो. दिवा लावण्याचा उद्देश काय आहे किंवा दिवाळीच्या निमित्ताने घराची स्वच्छता का केली जाते हे तुम्ही तुमच्या मुलाला सांगू शकता. या सणाशी संबंधित चांगल्या गोष्टी जर तुम्ही तुमच्या पाल्याला सांगितल्या तर त्यांना आपली संस्कृती आणि परंपरा याविषयी सविस्तरपणे जाणून घेण्याची संधी मिळेल.

सणांचे महत्त्व सांगा:

 सर्वप्रथम, प्रत्येक सणाविषयी तुम्ही तुमच्या मुलाला सांगणे महत्त्वाचे आहे. दिवाळी हा सर्वात मोठा सण मानला जात असल्याने तुम्ही लहान मुलांना त्याचे महत्त्व शिकवणे, दिवाळी का साजरी करायची हे त्यांना सांगणे, त्याच्याशी संबंधित गोष्टी सांगणे, जेणेकरून त्यांना आनंदाची अनुभूती मिळेल. ते सविस्तर समजावून सांगा. दिवाळीशी संबंधित अशा अनेक कथा आहेत. मान्यतेनुसार, १४ वर्षांचा वनवास संपवून भगवान राम या दिवशी रावणाचा वध करून अयोध्येत परतले. भगवान राम अयोध्येहून परतल्यानंतर अयोध्यावासीयांनी त्या दिवशी दिवाळीचे आयोजन केले होते. तुमच्या मुलाला अशा अनेक लोकप्रिय कथांबद्दल सांगा.

• दिवाळीच्या निमित्ताने स्वच्छतेचे महत्त्व समजावून सांगा, आपल्या पूर्वजांनी कितीही प्रथा केल्या, त्यामागे काही खास तर्क असायचे. पावसाळ्यानंतर थंडीचा हंगाम सुरू होतो. पावसाळ्यात मुबलक पाणी, पाणी तुंबणे आणि घरांमध्ये किडे असतात हे तुम्हाला माहीत आहेच. त्यामुळे दीपावलीच्या निमित्ताने आपण आपले घर व्यवस्थित स्वच्छ करतो. या निमित्ताने तुम्ही तुमच्या मुलाला स्वच्छतेचे महत्त्वही सांगू शकता आणि तुमचे मूलही उत्साही होऊन तुम्हाला या कामात मदत करू शकते.
• दिवाळीला घर स्वच्छ करताना तुम्ही मुलाचीही मदत घ्या, पण ही मदत त्याला स्वच्छतेचे महत्त्व शिकवण्यासाठी आणि प्रोत्साहन देण्यासाठी आहे हे लक्षात ठेवा.
• तो सहन करू शकत नाही असे ओझे त्याच्यावर टाकू नका. जेव्हा तो तुमच्यासोबत घर साफ करेल, तेव्हा तुम्हाला खूप आनंद होईल.
• माझ्या लक्षात आले आहे की बरेच लोक आपले घर चांगले स्वच्छ करतात पण कचरा बाहेर टाकतात. आता या कचऱ्यामुळे रस्त्यावरून ये-जा करणाऱ्या नागरिकांना आणि शेजारी राहणाऱ्यांना मोठ्या त्रासाला सामोरे जावे लागत आहे. म्हणूनच दीपावलीच्या निमित्ताने तुम्ही स्वच्छ केलेला कचरा डस्टबीनमध्ये सोडलाच पाहिजे आणि आपल्या घराचा कचरा आपण रस्त्यावर किंवा घराबाहेर का टाकू नये हे देखील आपल्या मुलाला सांगायला हवे.
• आपल्या पाल्याला देशाचा चांगला आणि हुशार नागरिक बनवण्यासाठी फक्त पालकच प्रशिक्षण देऊ शकतात. तुम्ही तुमच्या मुलालाही याबद्दल सांगावे. 

सामाजिक सलोखा :

डिजिटल युगात परिस्थिती अशी आहे की एकाच छताखाली राहूनही लोक एकमेकांशी थेट संवाद साधत नाहीत आणि मोबाईलवर संदेशवहन करून संवाद प्रस्थापित करतात. मुलाच्या सर्वांगीण विकासात त्याला सामाजिक नातेसंबंध आणि जबाबदाऱ्या चांगल्या प्रकारे समजणे अत्यंत आवश्यक आहे आणि सण-उत्सव यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात.

• मुलांमध्ये सलोख्याची भावना जिवंत ठेवण्यासाठी दिवाळी हा सर्वोत्तम सण ठरू शकतो.
• तुमच्या मुलालाही याबद्दल सांगा. दिवाळीला त्यांना तुमच्यासोबत शेजारी, नातेवाईक आणि मित्रांकडे घेऊन जा, जेणेकरून त्यांनाही हे सर्व शिकायला मिळेल.
• असं असलं तरी मुलांना घराबाहेर पडण्यातच आनंद मिळतो.

घराची सजावट :

दिवाळीत घर सजवण्याचे महत्त्वही सांगा. दिवाळीत अनेक प्रकारच्या सुंदर मुली पाहायला मिळतात. ते विकत घ्या आणि मुलांना वेगवेगळ्या शैलींमध्ये सजवण्यासाठी सांगा. याशिवाय त्यांना रांगोळी काढू द्या, मातीचे भांडे सजवा. हे सर्व केल्याने, मूल केवळ उत्तेजित होणार नाही, तर त्याच्यामध्ये सर्जनशीलता देखील येईल.

• सावधगिरीने फटाके वापरण्याचे प्रशिक्षण द्या.
• मुलांमध्ये फटाक्यांची प्रचंड क्रेझ आहे. पण फटाके वापरतानाही विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.
• मोठ्या आवाजाचे फटाके टाळा.
• अनेक वेळा निष्काळजीपणामुळे मुले फटाक्यांमुळे दगावतात, त्यामुळे याबाबत आपण नेहमी सावध राहिलेले बरे.
• घरी प्रथमोपचार पेटी ठेवा.

मला आशा आहे की तुम्हाला या टिपा आवडतील. तुम्हालाही तुमचे विचार इतर पालकांसोबत शेअर करायचे असतील तर कमेंट करा. दीपावलीच्या खुप खुप शुभेच्छा!!