डिलिव्हरीनंतर योनीतून फार्टिंग (क्वीफिंग) : समज, तथ्ये आणि 10 प्रतिबंधात्मक टिप्स!!

प्रसूतिनंतर महिलांच्या शरीरात बऱ्याच शारीरिक आणि मानसिक बदलांना सामोरे जावे लागते. त्यापैकीच एक बदल म्हणजे योनीतून वायू (फार्टिंग)जाणे, ज्याला वैद्यकीय भाषेत "क्वीफिंग" म्हणतात. क्वीफिंग म्हणजे योनीत अडकलेला हवा बाहेर पडणे. हा अनुभव सामान्यतः निरुपद्रवी असतो आणि याला वास किंवा वेदना नसते पण काही महिलांना यामुळे अस्वस्थता आणि लज्जा वाटू शकते. या लेखामध्ये, क्वीफिंगशी संबंधित गैरसमज, सत्य आणि प्रतिबंधात्मक उपायांवर सविस्तर माहिती दिली आहे.

क्वीफिंग म्हणजे काय?

क्वीफिंग म्हणजे योनीत अडकलेल्या हवेचा बाहेर पडण्याचा नैसर्गिक परिणाम. ही प्रक्रिया सामान्यतः वेदनारहित असते आणि वासहीन असते. मात्र, प्रसूतिनंतर पेल्विक फ्लोअर स्नायूंमध्ये आलेला कमकुवतपणा याचा मुख्य कारण असतो.

प्रसूतिनंतर क्वीफिंग का होते?
प्रसूतिनंतर पेल्विक फ्लोअर स्नायूंमध्ये कमकुवतपणा येणे हा सामान्य अनुभव असतो, ज्यामुळे अनेक महिलांना अस्वस्थता जाणवते. पेल्विक फ्लोअर स्नायू हे शरीरातील महत्त्वाचे स्नायू आहेत, जे पेल्विक अवयवांना आधार देतात आणि मूत्राशय, गर्भाशय, आणि आतड्यांच्या क्रियांना नियंत्रित करतात. मात्र, प्रसूतीनंतर या स्नायूंमध्ये कमजोरी येण्याची शक्यता वाढते, ज्यामुळे अनेक समस्या निर्माण होऊ शकतात.

कमकुवतपणाची कारणे?

नॉर्मल डिलिव्हरीचा परिणाम:
नॉर्मल डिलिव्हरी दरम्यान पेल्विक फ्लोअर स्नायूंवर जास्त दबाव येतो, ज्यामुळे ते ताणले जातात किंवा कमकुवत होतात. विशेषतः जर प्रसूती दीर्घकाळ चालली असेल किंवा बाळाचा वजन जास्त असेल, तर हा त्रास अधिक जाणवू शकतो.

पेल्विक सर्जरीचा प्रभाव:
पेल्विक सर्जरीमुळे स्नायूंवर प्रतिकूल परिणाम होऊ शकतो. टांगे लागल्यास किंवा सर्जरीदरम्यान स्नायूंमध्ये ताण बसल्यास त्यांच्या कार्यक्षमतेत घट होऊ शकते.

हार्मोनल बदल:
प्रसूतिपूर्व आणि प्रसूतिनंतर हार्मोनल बदल होतात. विशेषतः, इस्ट्रोजेनच्या पातळीत घट होणे हे पेल्विक फ्लोअर स्नायूंच्या कमकुवतपणाचे प्रमुख कारण ठरते. यामुळे योनीच्या आजूबाजूचा ताण कमी होतो आणि स्नायूंचा लवचीकपणा कमी होतो.

आनुवंशिकता:
काही महिलांमध्ये पेल्विक फ्लोअर कमजोरीसाठी आनुवंशिकता जबाबदार असते. जर कुटुंबातील इतर महिलांनाही हा त्रास असेल, तर तो होण्याची शक्यता जास्त असते.

जास्त वजन किंवा लठ्ठपणा:
जास्त वजनामुळे पेल्विक फ्लोअरवर सतत दबाव येतो, ज्यामुळे स्नायू अधिक लवकर कमजोर होऊ शकतात.

पेल्विक फ्लोअर स्नायूंचा कमकुवतपणा:
प्रसूतीदरम्यान पेल्विक फ्लोअर स्नायूंवर खूप ताण येतो, ज्यामुळे ते सैल होतात. यामुळे योनीचा ताठरपणा कमी होतो आणि हवेचा अडथळा निर्माण होतो.

योनीच्या आकारात बदल:
नॉर्मल डिलिव्हरीमुळे योनीचा आकार बदलतो, ज्यामुळे हवेचे अडथळे सहज होत नाहीत आणि कधी कधी हवा अडकते.

हार्मोनल बदल:
प्रसूतिनंतर हार्मोनल बदल होतात, ज्याचा परिणाम स्नायूंच्या कार्यक्षमतेवर होतो. यामुळे पेल्विक स्नायूंमध्ये कमकुवतपणा येऊ शकतो.

सर्जिकल डिलिव्हरी (सी-सेक्शन):
जरी सिझेरियन डिलिव्हरीमध्ये योनीचा थेट परिणाम होत नसला, तरी काही महिलांना पेल्विक फ्लोअरवर परिणाम जाणवतो, ज्यामुळे कधी कधी क्वीफिंगचा अनुभव येतो.

अत्यंत व्यायाम:
प्रसूतिनंतर लगेचच जड व्यायाम केल्याने स्नायूंचा ताण अधिक वाढतो, ज्यामुळे क्वीफिंग होण्याची शक्यता वाढते.

क्वीफिंगशी संबंधित गैरसमज

गंभीर समस्या असल्याचा गैरसमज:
अनेक महिलांना वाटते की क्वीफिंग म्हणजे गंभीर वैद्यकीय समस्या आहे. पण सत्य हे आहे की, क्वीफिंग हा सामान्य आणि निरुपद्रवी अनुभव आहे.

अयोग्य स्वच्छतेचा परिणाम:
क्वीफिंगचा स्वच्छतेशी काहीही संबंध नाही. ही प्रक्रिया पूर्णतः शारीरिक आहे.

फक्त प्रसूतिनंतर होतो असा गैरसमज:
क्वीफिंग हा अनुभव केवळ प्रसूतिनंतर होतो असे नाही; तो कोणत्याही वयोगटातील महिलांना होऊ शकतो.

सर्जिकल डिलिव्हरी झालेल्या महिलांना क्वीफिंग होत नाही:
सिझेरियन डिलिव्हरीनंतर देखील क्वीफिंग होऊ शकते, कारण पेल्विक फ्लोअरवर परिणाम होऊ शकतो.

क्वीफिंग रोखण्यासाठी उपाय

1. पेल्विक फ्लोअर व्यायाम (केगेल्स):

पेल्विक स्नायू बळकट करण्यासाठी केगेल्स व्यायाम हा सर्वोत्तम उपाय आहे.

दररोज 10-15 मिनिटे हा व्यायाम केल्याने स्नायूंची कार्यक्षमता सुधारते.

हे व्यायाम कसे करायचे:

आपल्या पेल्विक स्नायूंना घट्ट करा (जणू मूत्र थांबवायचा प्रयत्न करताय).

5-10 सेकंद घट्ट धरून ठेवा.

नंतर हळूहळू सोडा.

हे 10-15 वेळा पुनरावृत्ती करा.

2. योगा:

पेल्विक स्नायूंना बळकट करण्यासाठी आणि शरीराला लवचिक ठेवण्यासाठी योगाचे काही आसने फायदेशीर ठरतात, जसे की मलासन, भुजंगासन, आणि बालासन.

नियमित योगा केल्याने स्नायू सुदृढ होतात आणि क्वीफिंग कमी होण्यास मदत होते.

3. संतुलित आहार:

स्नायूंना पोषण मिळण्यासाठी प्रथिनयुक्त आणि फायबरयुक्त आहार घ्या.

दूध, बदाम, भाज्या, आणि संपूर्ण धान्याचा समावेश करा.

वजन संतुलित ठेवल्याने पेल्विक फ्लोअरवर ताण कमी होतो.

4. सर्जिकल उपाय:

जर क्वीफिंग फारच जास्त प्रमाणात होत असेल आणि इतर उपायांनी फरक पडत नसेल, तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने सर्जिकल उपाय करता येतात.

5. फिजिओथेरपी:

प्रसूतिनंतर पेल्विक फ्लोअर थेरपी घेणे फायदेशीर ठरते. यामध्ये प्रशिक्षित थेरपिस्ट पेल्विक स्नायू बळकट करण्यासाठी मदत करतो.

डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा?

1. जर क्वीफिंगसह वेदना किंवा अस्वस्थता वाटत असेल.
2. सतत क्वीफिंग होत असल्यास, ज्यामुळे दैनंदिन जीवनात अडथळे येत असतील.
3. जर क्वीफिंगसह योनीतून इतर असामान्य स्राव होत असेल.
4. पेल्विक फ्लोअर व्यायाम केल्यानंतरही कोणताही फरक जाणवत नसेल.

महिलांनी क्वीफिंगकडे कसे पाहावे?

क्वीफिंग हा सामान्य अनुभव आहे. यामुळे लाज वाटणे किंवा स्वतःबद्दल नकारात्मक विचार करणे आवश्यक नाही. या समस्येवर उपाय आहेत, आणि योग्य काळजी घेतल्यास ही समस्या दूर होऊ शकते. इतर महिलांशी किंवा आरोग्यतज्ज्ञांशी या विषयावर बोलायला संकोच करू नका.

नवीन मातांसाठी काही महत्त्वाच्या टिप्स:

• विश्रांती घ्या: प्रसूतिनंतर शरीराला पूर्ण विश्रांती आणि वेळ देणे आवश्यक आहे.
• हळूहळू व्यायाम सुरू करा: सुरुवातीला सौम्य व्यायाम करा आणि हळूहळू तीव्रता वाढवा.
• सकारात्मक दृष्टीकोन ठेवा: शरीरातील बदल स्वाभाविक आहेत. त्याचा स्वीकार करा.
• दबाव टाळा: जड वजन उचलणे किंवा जास्त शारीरिक श्रम टाळा.
• मदत घ्या: क्वीफिंगसंबंधी अस्वस्थ वाटल्यास तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.

प्रसूतिनंतर योनीतून वायू जाणे (क्वीफिंग) हा सामान्य अनुभव आहे, ज्याला वैद्यकीयदृष्ट्या गंभीर मानले जात नाही. पेल्विक फ्लोअर स्नायूंना बळकट करण्यासाठी नियमित व्यायाम, योगा, आणि संतुलित आहार यांचा समावेश करून ही समस्या कमी करता येते. महिलांनी या विषयावर बोलायला लाज वाटू नये आणि डॉक्टरांचा सल्ला घेण्यास कधीही संकोच करू नये. योग्य काळजी आणि उपायांनी क्वीफिंगवर नियंत्रण मिळवता येते आणि मातृत्वाचा प्रवास अधिक सुखकर होतो.