मुलाच्या वाईट भाषेच्या वापरावर अंकुश कसा ठेवायचा? जानूया आवश्यक टिप्स

"काय रे बावरट बाबा !! तू मला जे करायला सांगशील ते मी का करू?" खेळकर भांडणाच्या वेळी माझ्या आठ वर्षांच्या मुलाने मला केलेला प्रति प्रश्न!! या लहान मुलाच्या तोंडून येणारे शब्द ऐकून क्षणभर मला गंमत वाटली. पण तो हे शब्द कुठून उचलतोय किंवा शिकतोय असा प्रश्न पडल्याने मला धक्का बसला. जेव्हा तुम्ही तुमच्या मुलाला वाईट भाषा वापरताना ऐकता तेव्हा तुमची पहिली प्रतिक्रिया असेल ती म्हणजे त्यासाठी स्वतःला दोष देणे. परंतु एक पाऊल मागे घ्या आणि त्या सर्व लोकांचा विचार करा ज्यांच्याकडे तुमच्या मुलावर प्रभाव टाकण्याची शक्ती आहे किंवा त्याच्याकडे पाहून तो या गोष्टी आपसूक शिकत आहे.

• मुले त्यांच्या दैनंदिन जीवनातील प्रभावाच्या विविध आकृत्यांमधून भाषा शिकण्यासह जवळजवळ सर्व कौशल्ये शिकतात.
• मुले प्रौढांचे अनुकरण करून भाषा शिकतात, प्रामुख्याने त्यांचे पालक आणि इतर कुटुंबातील सदस्य सुमारे २ वर्षांपर्यंत ही प्रक्रिया चाललेली असते.
• जसजसे ते मोठे होतात आणि त्यांच्या बोलण्याच्या कौशल्याबद्दल आत्मविश्वास वाढवतात, तसतसे त्यांच्या कुतूहलामुळे त्यांना कुटुंबातील सदस्यांव्यतिरिक्त विविध लोकांकडून शब्द निवडण्यास उत्तेजन मिळते, जसे घरातील मदतनीस किंवा शाळेतील गल्लीतील इतर मुले.

मला कसे कळेल माझे मूल वाईट भाषा कुठून,कशी उचलत आहे?

जेव्हा तुमच्या मुलाने एखाद्या प्रौढ व्यक्तीला अपशब्द वापरल्याचे ऐकले, तेव्हा त्याचा अर्थ काय आहे हे त्याला कळत नाही किंवा समज नसते. पण ज्या स्वरात हा शब्द उच्चारला जातो त्याचा त्याच्यावर मोठा प्रभाव पडतो. टोनमधला कडकपणा आणि जोर त्याच्या लक्षात राहील. पुढच्या वेळी तो अस्वस्थ असेल तेव्हा त्याला आठवेल की त्याच्या मनाची स्थिती व्यक्त करण्यासाठी तो तोच शब्द वापरू शकतो आणि तो बाहेर येतो.

बोलीभाषा

काहीवेळा त्यांना वेगवेगळ्या बोलीभाषा वापरून केवळ प्रौढांचे अनुकरण करताना पाहणे मजेदार वाटते. पण भाषा केव्हा काढायची आणि तुम्हाला तुमच्या मुलाला केव्हा दुरुस्त करायचे आहे हे जाणून घ्या. एका सामाजिक मेळाव्यात माझ्या मित्राचा सहा वर्षांचा मुलगा माझ्या चार वर्षांच्या मुलावर रागावला आणि धाकट्याला मारण्यापूर्वी त्याने त्याला दम भरला, "जास्त हुशारी दाखवू नकोस, नाहीतर मी तुझ्या कानाखाली जोराने मारेन" माझा मित्र रागावला होता, आणि त्याने त्याच्या मुलाला विचारले असे बोलायला कुठून शिकलास मुलाने त्वरित  'ड्रायव्हर भैय्या' उत्तर आले

टेलिव्हिजन आणि इतर मनोरंजन माध्यमे

दुसरा मोठा स्त्रोत म्हणजे टेलिव्हिजन आणि इतर मनोरंजन माध्यमे. आक्षेपार्ह सामग्री बऱ्याचदा निष्पाप वाटणाऱ्या व्यंगचित्रांमध्ये किंवा व्हिडिओंमध्ये लपलेली असते. दुसऱ्या मुलावर किंवा प्राण्यावर ओरडणारे मुल मजेदार आहे म्हणून मुखवटा घातला जातो आणि ते खरोखर योग्य नाही हे तुमच्या मुलाला क्वचितच समजेल. 

माझे मूल आक्षेपार्ह शब्द किंवा वाक्ये का वापरते?
तुमचे मूल त्याला आवडणारे शब्द किंवा प्रौढ व्यक्तीने वारंवार वापरलेले शब्द निवडते आणि हो, शब्दांचा अर्थ काय आहे याची त्याला पर्वा नसते किंवा त्याला ते समजत सुद्धा नाही. तो त्यांचा वापर राग, किंवा दुःखाच्या भावना व्यक्त करण्यासाठी किंवा कधीकधी लक्ष वेधण्यासाठी करतो. तो एखाद्या प्रौढ व्यक्तीला त्याच्या नवीन "शब्दसंग्रहाने" प्रभावित करू इच्छित असेल किंवा दुसर्या मुलापेक्षा हुशार वाटू शकेल.

माझे मूल अपमानास्पद भाषा वापरते तेव्हा काय करावे?

शांत राहा: तुमची पहिली प्रतिक्रिया ही असू शकते की त्याला तिथेच थांबायला सांगणे. पण नाराज किंवा रागावलेल्या मुलाला  स्वतःच्या भावनांच्या पलीकडे काहीही समजणार नाही. भीतीमुळे तो ओरडण्यावर प्रतिक्रिया देऊ शकतो, परंतु त्याच्या भावनांचे मूळ कारण निराकरण होत नाही. 

ऐका: काहीवेळा, शाळेत किंवा उद्यानातील एखाद्या घटनेमुळे तुमच्या मुलाला वेदना झाल्या असतील. तेव्हा त्याला प्रतिसाद देण्यास त्याला अस्वस्थ वाटले असेल आणि आपल्या घराच्या सुरक्षित वातावरणात जायायचे असेल. त्याला हवे असल्यास त्याला ओरडू द्या. फक्त त्याला धरा आणि त्याला वाटेल तेव्हा त्याला बोलू द्या. एकदा त्याच्या नाराजीमागील कारण संबोधित केले की, तो शांत असताना आपण त्याची वाईट भाषा त्याला दर्शवू शकता. 

लक्ष द्या किंवा लक्ष नाही?: जर तुमचे मूल नाराज नसेल, परंतु त्याने कुठेतरी ऐकलेले नवीन शब्द वापरून पहा, लगेच प्रतिक्रिया देऊ नका. तो शोधत असलेले लक्ष देऊ नका. कदाचित नंतर जेवणाच्या टेबलावर, तो शब्द कोठून शिकला हे शोधण्यासाठी तुम्ही त्याला हळूवारपणे प्रॉड करू शकता. त्याला वस्तुस्थितीच्या स्वरात सांगा की ते दुखावणारे किंवा निर्दयी आहे. तो कदाचित याची ताबडतोब नोंदणी करू शकत नाही, परंतु प्रत्येक वेळी जेव्हा तो शब्द वापरतो तेव्हा संयमाने आणि हळूवारपणे हे करा आणि लवकरच त्याला समजेल. 

माझ्या मुलाला योग्य भाषा येत असल्याची खात्री मी कशी करू शकतो?
सर्वात सोपा आणि प्रभावी मार्ग म्हणजे स्वतःवर लक्ष ठेवणे. तुम्ही तुमच्या मुलाच्या आयुष्यातील सर्वात मोठा प्रभाव आहात. जेव्हा तुम्ही रागावता किंवा नाराज असता तेव्हा तुम्ही कसे वागता? जर तुमच्या मुलाने तुम्हाला रागवतांना आणि शांत होताना पाहिले तर तो असे समजेल की रागाचा सामना करण्याचा हा मार्ग आहे. 

• आपल्या मुलास भावना दाबून न ठेवण्यास शिकवणे महत्त्वाचे असले तरी, आपण त्याला हाताळण्याचा योग्य मार्ग देखील दाखवला पाहिजे. तो काय करत आहे हे व्यक्त करण्यासाठी योग्य शब्द वापरण्यासाठी त्याला मार्गदर्शन करा
• प्रतिक्रियात्मक होण्याऐवजी प्रतिसादात्मक असणे फायदेशीर ठरू शकते. एकाला विचार आणि तर्काने मार्गदर्शन केले जाते, तर दुसऱ्याला कच्च्या भावनेने मार्गदर्शन केले जाते. जेव्हा तुमचे मूल तुम्हाला शांतपणे, स्पष्ट आणि स्पष्टपणे प्रतिसाद देताना पाहते, तेव्हा तो योग्य भाषा वापरायला शिकेल
• तुमचे मूल कोणती गाणी ऐकते आणि कोणती कार्टून तो नियमितपणे पाहतो यावर कान , डोळे उघडे ठेवा. त्याच्याबरोबर पहा आणि त्याबद्दल प्रश्न विचारून एक संवादी सत्र बनवा. अशा प्रकारे, तुम्ही नियंत्रण किंवा लादल्याशिवाय अयोग्य सामग्री फिल्टर करू शकता. 
• वाढत्या, जिज्ञासू मनांवर शब्दांचा प्रभाव एखाद्याने कल्पनेपेक्षा कितीतरी जास्त आहे. आणि तुम्ही, एक पालक म्हणून, तुमच्या मुलाला आवश्यक असलेले रोल मॉडेल आहात.

मुलाच्या वाईट भाषेच्या वापरावर अंकुश कसा ठेवायचा याबद्दल आमच्याशी शेअर करण्यासाठी काही मनोरंजक किस्से किंवा टिपा आहेत? टिप्पण्या विभागात आम्हाला सांगा, आम्हाला तुमच्याकडून ऐकायला आवडेल!