निप्पल थ्रश असताना बाळाला स्तनपान कसे करावे?

स्तनपान हे मातेला आणि बाळाला दोघांनाही अनेक लाभ देणारे एक नैसर्गिक आणि सुंदर अनुभव आहे. परंतु, निप्पल थ्रश झाल्यास हे अनुभव कधी कधी वेदनादायक होऊ शकते. निप्पल थ्रश म्हणजे कॅन्डिडा अल्बिकन्स या फंगल संक्रमणामुळे होणारे संक्रमण आहे. निप्पल्सवर जळजळ , लालसरपणा, वेदना, आणि इतर लक्षणे यामुळे स्तनपान करणे कठीण होऊ शकते. या परिस्थितीत देखील आपल्या बाळाला स्तनपान कसे करावे, याबद्दल सखोल माहिती खालीलप्रमाणे आहे.

 निप्पल थ्रशची ओळख
निप्पल थ्रश झाल्यास निप्पल्सवर खाज येणे, तीव्र वेदना, लालसरपणा, आणि कधी कधी पांढरे ठिपके दिसतात. यामुळे दूध पाजणे वेदनादायक ठरू शकते. हे संक्रमण स्तनातून स्तनाग्रापर्यंत पसरू शकते, ज्यामुळे स्तनपानाच्या वेळी वेदना किंवा जळजळ वाढते.

बाळास दूध पाजतांना योग्य स्थितीची निवड करा 

बाळाला स्तनपान करताना, बाळाच्या तोंडाच्या स्थितीवर विशेष लक्ष द्यावे. बाळाचे तोंड पूर्णपणे उघडलेले असावे आणि निप्पलच्या जवळील वर्तुळाचा एक भाग बाळाच्या तोंडात असावा. त्यामुळे निप्पल्सवर दबाव कमी होतो.

मातेला आरामदायी स्थिती
मातेला आरामदायी स्थितीत बसणे महत्त्वाचे आहे. "क्रॅडल होल्ड"  (हा स्तनपान करताना वापरण्यात येणारा एक लोकप्रिय पोजिशन आहे. या पोजिशनमध्ये, आई तिच्या बाळाला तिच्या हातात पाळण्यात झोपवल्यासारखे धरते) किंवा "फुटबॉल होल्ड" (या पोजिशनमध्ये, बाळाच्या शरीराची स्थिती फुटबॉल धरल्यासारखी असते, म्हणूनच याला "फुटबॉल होल्ड" असे नाव दिले गेले आहे) यासारख्या स्थिती मदत करू शकतात. यामुळे निप्पल्सवरील ताण कमी होतो आणि वेदना कमी होते.

निप्पल थ्रशची कारणे
फंगल संक्रमण (कॅन्डिडा अल्बिकन्स): हे फंगस सामान्यतः आपल्या शरीरात आढळते, परंतु ते अनियंत्रित वाढल्यास संक्रमण होऊ शकते.
इम्यून सिस्टम कमजोर असणे: गर्भावस्था आणि प्रसूतीनंतर, काही महिलांचे इम्यून सिस्टम कमजोर होऊ शकते.
अँटीबायोटिक उपचार: अँटीबायोटिक घेतल्यामुळे शरीरातील चांगल्या जीवाणूंचा नाश होऊ शकतो, ज्यामुळे फंगल वाढीसाठी अनुकूल वातावरण निर्माण होते.

निप्पल थ्रशची लक्षणे
निप्पल्सवर तीव्र वेदना: हे दूध पाजतांना अधिक जाणवू शकते.
निप्पल्सचा लालसरपणा आणि खाज येणे.
निप्पल्सवर चमकदार किंवा पांढरे ठिपके.
स्तनांच्या आतून होणारी वेदना.

निप्पल थ्रशसाठी उपाय
निप्पल्सची स्वच्छता राखा: दरवेळी दूध बाळाने पिल्यानंतर निप्पल्स स्वच्छ पाण्याने धुवा आणि कोरडे करा.
दूध बाळाने पिल्यानंतर निप्पल्सवरील उरलेले दूध पुसून टाका: यामुळे फंगल वाढ रोखली जाऊ शकते.
फंगल क्रीम वापरा: डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार अँटीफंगल क्रीम वापरा.
खास कपडे घाला: सुती/कॉटन किंवा चाम्ब्रेयच्या कापडाचे ब्रा घाला, ज्यामुळे हवेची योग्य प्रमाणात ये-जा होईल.लूज कपडे आणि ब्रा
फंगलचा प्रसार होण्यापासून रोखण्यासाठी श्वास घेऊ शकणारे कपडे वापरा. कॉटनचे ब्रा घालणे उपयुक्त ठरते. तसेच, ब्रा वारंवार बदलावी आणि स्वच्छ धुवावी.
सोडियम बायकार्बोनेटचे धुंदन करा: एक चमचा सोडियम बायकार्बोनेट पाण्यात मिसळून निप्पल्सवर लावा.
डायटचे नियंत्रण ठेवा: शक्य असल्यास, शक्करयुक्त अन्न कमी करा आणि योगर्टसारख्या प्रोबायोटिक्स खा.

स्तनदायी बाळासाठी सावधगिरी
बाळाच्या तोंडात फंगल संक्रमण असल्यास: बाळाच्या तोंडात पांढरे ठिपके दिसल्यास, तो थ्रश असू शकतो.
संपूर्ण कुटुंबासाठी उपचार: जर इतर कुटुंबातील सदस्यांनाही संक्रमण झाले असेल तर, सगळ्यांना उपचार घ्यावे लागतील.
 

स्तनपानाची योग्य तंत्रे

कोमट पाण्याचा वापर
स्तनपान करण्यापूर्वी निप्पल्सवर कोमट पाण्याने स्वच्छता करणे चांगले असते. हे संक्रमणाची तीव्रता कमी करण्यास मदत करते.

फंगल नाशक औषधांचा वापर
डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार, फंगल नाशक क्रीम किंवा औषधांचा वापर करावा. हे संक्रमणाच्या प्रभावीपणे उपचार करण्यात मदत करतात. दूध पिलल्यानंतर हे क्रीम वापरले पाहिजे, जेणेकरून बाळाच्या तोंडात याचा परिणाम होणार नाही.

स्तनांची काळजी
स्तनांची स्वच्छता राखणे खूप महत्त्वाचे आहे. स्तनपानानंतर निप्पल्स कोरडे करा. कोणतेही उरलेले दूध किंवा घाण त्वरित साफ करा.

मानसिक ताण कमी करणे
स्तनपानाच्या वेळी वेदना आणि ताण यामुळे मानसिक ताण येऊ शकतो. हे ताण कमी करण्यासाठी योग, ध्यान किंवा श्वासाचे तंत्र वापरा. मानसिक शांतता मिळविणे स्तनपान प्रक्रियेच्या गतीशीलतेसाठी उपयुक्त आहे.

आहारात बदल
साखरयुक्त अन्नाचे सेवन कमी करणे महत्त्वाचे आहे, कारण साखर फंगल वाढीसाठी अनुकूल असते. शक्य असल्यास, अधिक प्रथिनयुक्त आणि ताजे फळे आणि भाज्यांचा समावेश करा.

प्रोबायोटिक्सचा समावेश
प्रोबायोटिक्सचे सेवन वाढवा, जसे की दही. हे चांगले जीवाणूंची संख्या वाढविण्यास मदत करतात आणि फंगलची वाढ रोखतात.

बाळाची काळजी
स्तनपानाच्या दरम्यान बाळाच्या आरोग्याची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जर बाळाला थ्रश झाल्यास, त्याचे उपचार करणे आवश्यक आहे. तसेच, बाळाच्या तोंडाच्या स्वच्छतेची काळजी घ्या.

आई म्हणून स्वतःची काळजी
स्तनपान करताना आपल्या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आपल्या आहारात आणि दिनचर्येत सकारात्मक बदल करून, आपल्याला निप्पल थ्रशच्या समस्येवर मात करता येऊ शकते.

निप्पल थ्रशसाठी उपाय

• निप्पल्सची स्वच्छता राखा: दरवेळी दूध पिल्यानंतर निप्पल्स स्वच्छ पाण्याने धुवा आणि कोरडे करा.
• दूध पिल्यानंतर निप्पल्सवरील उरलेले दूध पुसून टाका: यामुळे फंगल वाढ रोखली जाऊ शकते.
• फंगल क्रीम वापरा: डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार अँटीफंगल क्रीम वापरा.
• खास कपडे घाला: कापूस किंवा चाम्ब्रेयच्या कापडाचे ब्रा घाला, ज्यामुळे हवेची योग्य प्रमाणात ये-जा होईल.
• सोडियम बायकार्बोनेटचे धुंदन करा: एक चमचा सोडियम बायकार्बोनेट पाण्यात मिसळून निप्पल्सवर लावा.
• डायटचे नियंत्रण ठेवा: शक्य असल्यास, शक्करयुक्त अन्न कमी करा आणि योगर्टसारख्या प्रोबायोटिक्स खा.

स्तनदायी बाळासाठी सावधगिरी
बाळाच्या तोंडात फंगल संक्रमण असल्यास: बाळाच्या तोंडात पांढरे ठिपके दिसल्यास, तो थ्रश असू शकतो.
संपूर्ण कुटुंबासाठी उपचार: जर इतर कुटुंबातील सदस्यांनाही संक्रमण झाले असेल तर, सगळ्यांना उपचार घ्यावे लागतील.

डॉक्टरांचा सल्ला
जर आपल्या लक्षणांमध्ये सुधारणा न झाल्यास, त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. डॉक्टर योग्य उपचाराची योजना आखतील आणि आपल्याला कदाचित अँटीफंगल औषध किंवा इतर उपचार द्यावे लागू शकतात.

घरगुती उपाय आणि काळजी

• स्तनपानासाठी योग्य स्थिती निवडा: योग्य स्थितीत दूध पिलल्यास वेदना कमी होऊ शकते.
• स्तनांची काळजी घ्या: गरम पाण्याचा वापर टाळा, कारण हे त्वचेला जास्त कोरडे करू शकते.
• दूध पिलतानाचे साहित्य स्वच्छ ठेवा: दूध पितल्यानंतरच्या साहित्याला चांगले धुऊन, उकळून, स्वच्छ ठेवावे.

निप्पल थ्रश ही एक सामान्य पण वेदनादायक समस्या असू शकते. तथापि, योग्य उपचार आणि काळजी घेतल्यास, या समस्येवर मात करता येते. आपल्या बाळाच्या स्तनपानाची प्रक्रिया सहज आणि वेदनारहित करण्यासाठी वरील सूचनांचे पालन करा. तसेच, आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घेऊन आवश्यक उपचार करा. योग्य काळजी आणि उपचारांमुळे, आपल्याला आणि आपल्या बाळाला आनंददायी स्तनपान अनुभव मिळू शकतो.