बाळाचा नित्यक्रम ठरवण्याचे ५ कारणे आणि ५ फायदे

प्रसूतीनंतरचे सुरुवातीचे काही दिवस कुटुंबासोबत प्रथमच आई म्हणून खूप आनंदाने भरलेले असतात , खूप काळजी घेतली जाते आई व बाळावर प्रेमाचा वर्षाव होतो तथापि, हळूहळू सर्वजण निघून गेल्यावर वस्तुस्थिती मुळात लक्षात येते आणि बाळाला सांभाळण्याची जबाबदारी सर्वस्वी आईवर येते , मग  आढळते की जेवणासाठी आणि विश्रांतीसाठी सुद्धा वेळ मिळत नाही आहे.

शेवटी एक दिनचर्या ठरवायला हवी? मगच गोष्टी सुरळीत होतील ? तो हिट पॉइंट असतो. होय दिनचर्या सेट करायलाच हवी. तरच तुमचे बाळ आनंदी पालकत्त्व अनुभवू शकते. बाळासाठी दिनचर्या स्थापित करणे त्यांच्या सर्वांगीण कल्याण आणि विकासासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. दिनचर्या बाळाच्या जीवनात स्थिरता, अंदाज आणि रचना प्रदान करतात, जे त्यांच्या शारीरिक, भावनिक आणि संज्ञानात्मक वाढीसाठी आवश्यक असतात. याव्यतिरिक्त, दिनचर्या मातांसाठी असंख्य फायदे देतात, त्यांच्या स्वत: च्या कल्याणास समर्थन देतात आणि काळजी घेण्याची प्रक्रिया सुलभ करतात. बाळ आणि माता दोघांसाठी नित्यक्रमाचे पाच फायदे येथे आहेत चला तर जानूया प्रभावी दिनचर्या आणि त्याचे महत्त्व. 

१. दिनचर्या आणि त्याचे महत्त्व: 
बाळासाठी दिनचर्या, आहे का? बाळ दिनचर्या पाळते का? बाळासाठी दिनचर्या कोण ठरवेल? या प्रश्नांनी पालकांना घेरलेले असते , पण बाळासाठी एक नित्यक्रम रेखाटने खूप गरजेचं! नित्यक्रमाने तुम्ही शिकाल की प्रत्येक वेळेसाठी निर्धारित वेळ व मुलाला हाताळणे सोपे झाले आहे. बाळ किती वाजता झोपणार, उठणार आणि किती तास झोपणार हेही रुटीनमुळे समजते. यामुळे पालकांनी दिवसाचे नियोजन केले पाहिजे. निश्चितच, त्यांना समायोजित करण्यासाठी थोडा वेळ लागेल परंतु ते समायोजित केल्यावर आणि खेळणे,झोप आणि आहारासाठी वेळ ओळखणे तुम्हाला सोपे जाईल. नित्यक्रमात असलेले बाळ अधिक आनंदी असते; निरोगी आणि सक्रिय बाळ, जसे की त्याने वस्तूंची मागणी करण्यापूर्वी, त्याच्यासाठी व्यवस्था केली जाते. तसेच दिनचर्या बाळामध्ये विश्वास आणि सकारात्मकता आणते.

२. दिनचर्या रेखाटणे:

बाळासाठी दिनचर्या रेखाटण्यासाठी सर्वोत्तम व्यक्ती म्हणजे तुम्ही आहात:आई - एक आई म्हणून तुम्हाला त्याच्या झोपेची, खाण्याची आणि खेळण्याची पद्धत माहीत असते. आणि हाच तुमच्या बाळासाठी तुमच्या दिनक्रमाचा आधार आहे. सोपे! हे टाइम झोनमध्ये जोडा आणि तुम्ही तुमच्या लहान मुलाच्या विलक्षण दिनचर्येच्या फ्रेमसह तयार करा. मॅन्युअल करणे यात बाळ काही करणार नाही. हे पालकांना करायचे आहे, म्हणून ते दररोज करा आणि काही दिवसांनी तुम्हाला दिसेल की बाळ रुटीनशी जुळले आहे.

३. दिनचर्या सेट करण्याचे फायदे:

बाळासाठी आणि स्वतःसाठी दिनचर्या सेट करण्याचे अनेक फायदे आहेत. 

बाळासाठी दिनचर्याचे महत्त्व:

१. सुरक्षितता आणि आरामाची भावना: बाळ अंदाज आणि दिनचर्या यावर भरभराट करतात. नियमित दैनंदिन दिनचर्या, जसे की आहार देणे, झोपणे आणि खेळण्याच्या वेळेचे वेळापत्रक, बाळांना सुरक्षिततेची आणि आरामाची भावना प्रदान करतात. काय अपेक्षित आहे हे जाणून घेतल्याने चिंता आणि तणाव कमी होण्यास मदत होते, लहान मुलांमध्ये भावनिक स्थिरता वाढण्यास मदत होते.

२. झोपेचे-जागे राहण्याचे चक्र नियमित: झोपण्याच्या वेळेची दिनचर्या स्थापित केल्याने बाळाच्या झोपेचे-जागे राहण्याचे चक्र नियमित होण्यास मदत होते. सातत्यपूर्ण झोपेची वेळापत्रके बाळांना जेव्हा झोपण्याची वेळ येते तेव्हा शिकवते, ज्यामुळे अधिक शांत आणि दीर्घ झोपेचा कालावधी होतो. चांगले विश्रांती घेतलेले बाळ सामान्यतः अधिक आनंदी, अधिक सतर्क असते आणि चांगल्या संज्ञानात्मक विकासाचा अनुभव घेते.

३. संज्ञानात्मक विकासास समर्थन देते: दिनचर्या बाळांना नमुने आणि अनुक्रमांशी ओळख करून देतात, जे संज्ञानात्मक विकासासाठी मूलभूत असतात. पुनरावृत्तीद्वारे, मुले कारण-आणि-परिणाम संबंध शिकतात, स्मृती कौशल्ये विकसित करतात आणि घटनांचा अंदाज घेण्याची त्यांची क्षमता वाढवतात. नित्यक्रमाचा भाग म्हणून झोपण्याच्या वेळी कथा वाचणे किंवा लोरी गाणे यासारख्या क्रियाकलाप भाषा संपादन आणि संज्ञानात्मक वाढीस उत्तेजन देतात.

४. निरोगी स्तनपान/खाण्याच्या सवयींना प्रोत्साहन देते: नियमित आहाराचे वेळापत्रक बाळांना लहानपणापासूनच निरोगी खाण्याच्या सवयी लावण्यास मदत करते. जेवणाच्या वेळेत सुसंगतता भूक नियंत्रित करण्यास प्रोत्साहन देते आणि जास्त खाणे किंवा कमी खाणे टाळते. शिवाय, सातत्यपूर्ण वेळापत्रकानुसार स्तनपान दूध उत्पादनास समर्थन देते आणि हे सुनिश्चित करते की बाळांना चांगल्या वाढीसाठी आणि विकासासाठी पुरेसे पोषण मिळते.

५. पालक-मुलाचे नाते वाढवते: दिनचर्या पालक आणि बाळ यांच्यातील संबंधांसाठी मौल्यवान संधी प्रदान करतात. आंघोळ करणे, मिठी मारणे आणि खेळण्याच्या विधींमध्ये गुंतणे यासारख्या क्रियाकलाप काळजीवाहू आणि लहान मुलांमध्ये मजबूत भावनिक संबंध वाढवतात. हा बाँडिंग अनुभव बाळांमध्ये विश्वास, जोड आणि सुरक्षिततेची भावना वाढवतो, निरोगी सामाजिक आणि भावनिक विकासाचा पाया घालतो.

दिनचर्या सेट करण्याचे फायदे
चला तर मग बघूया काय फायदे आहेत:

१. आईसाठी: होय फ्रेम केलेले शेड्यूल स्वतःच सर्वात मोठी भेट आहे जी तुम्ही स्वतःला देऊ शकता. बाळ कधी झोपू शकते किंवा किती वेळपर्यंत झोपू शकते हे तुम्हाला माहिती आहे, त्यामुळे तुम्ही विश्रांती घेऊ शकता. तुम्ही तुमचे वेळापत्रक अशा प्रकारे तयार करू शकता.

२. वेळ: एक नित्यक्रम तयार केल्याने तुम्हाला एकमेकांसोबतचे तुमचे नाते घट्ट होण्यास मदत होऊ शकते. मूल होण्याचा अर्थ असा नाही की आपण आपले नातेसंबंध दूर ठेवावे. बाळाला घरात निरोगी वातावरण असण्यासाठी पालकांमधील निरोगी नातेसंबंध आवश्यक आहेत. तुमचे बाळ आनंदाने झोपलेले असताना प्रेमळ क्षण तुमच्या नात्यात अधिक उबदारपणा आणतील.

३. केअरटेकरसाठी सोपे: जरी तुम्ही मोलकरीण ठेवली किंवा बाळाची काळजी घेण्यासाठी मोठे कुटुंब असले तरीही त्यांना दिनचर्या सेट केल्याप्रमाणे जास्त काही करावे लागत नाही. जर तुम्हाला बाळाला सोडून बाहेर जायचे असेल तर तुम्ही कोणत्याही तणावाशिवाय जाऊ शकता की तुम्ही दिनचर्या तयार केली आहे आणि बाळालाही दिनचर्या समजते. घरी परत कॉल करणे आणि व्यवस्थित नित्यक्रम तपासणे एवढ्याच गोष्टी उरल्या आहेत.

आईसाठी दिनचर्याचे फायदे:

कमी झालेला ताण आणि चिंता: दिनचर्येची स्थापना केल्याने मातांना त्यांच्या दैनंदिन जीवनात सुव्यवस्था आणि भविष्यसूचकता प्रदान करून तणाव आणि चिंता कमी होऊ शकते. काय अपेक्षा करावी हे जाणून घेणे आणि एक संरचित वेळापत्रक असल्याने मातांना त्यांच्या काळजी घेण्याच्या जबाबदाऱ्यांवर अधिक नियंत्रण आणि आत्मविश्वास वाटू शकतो.

सुधारित वेळ व्यवस्थापन: दिनचर्या मातांना त्यांच्या बाळाच्या वेळापत्रकानुसार कार्ये आणि क्रियाकलाप आयोजित करून त्यांचा वेळ अधिक कार्यक्षमतेने व्यवस्थापित करण्यात मदत करतात. यामुळे मातांना अत्यावश्यक क्रियाकलापांना प्राधान्य देऊ शकते, जसे की स्वत: ची काळजी, घरातील कामे आणि कामाची बांधिलकी, दडपल्याशिवाय किंवा गोंधळल्याशिवाय.

सुधारित झोपेची गुणवत्ता: सातत्यपूर्ण दिनचर्या, विशेषतः झोपण्याच्या वेळेची दिनचर्या, बाळ आणि माता दोघांसाठी झोपेची गुणवत्ता सुधारू शकतात. त्यांच्या बाळासाठी नियमित झोपेचे वेळापत्रक तयार करून, माता स्वतःसाठी विश्रांती आणि रिचार्ज करण्याच्या संधी देखील निर्माण करू शकतात, ज्यामुळे झोपेची संपूर्ण स्वच्छता चांगली होते.

 उत्पादकता ऑप्टिमाइझ: एक व्यवस्थित नित्यक्रमाने, माता दिवसभरातील विविध कामांसाठी विशिष्ट वेळ देऊन त्यांची उत्पादकता ऑप्टिमाइझ करू शकतात. त्यांच्या दिवसाची रचना त्यांच्या बाळाच्या गरजांनुसार करून, माता त्यांच्या मुलाची सजगपणे काळजी घेत असताना आणखी काही साध्य करू शकतात.

स्वत: ची काळजी घेण्याच्या पद्धती: दिनचर्या मातांना स्वत: ची काळजी आणि विश्रांतीसाठी नियुक्त क्षण देतात. डुलकीच्या वेळेत थोडा ब्रेक घेणे असो, माइंडफुलनेस व्यायामाचा सराव करणे असो किंवा छंदात गुंतणे असो, दिनचर्या मातांना त्यांच्या स्वतःच्या आरोग्याला प्राधान्य देतात आणि त्यांच्या उर्जेचा साठा रिचार्ज करतात, शेवटी त्यांच्या मानसिक आणि भावनिक आरोग्यास फायदा होतो.

दिनचर्येची आखणी करताना काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात.

दिनचर्या तयार करताना तुम्हाला काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतील. लहान मुले काहीही करत नाहीत, तुम्हीच त्याचे अनुसरण केले पाहिजे, म्हणून अनुसरण करताना किंवा दुसऱ्याला तुमच्या मुलासाठी दिनचर्या फॉलो करण्यास सांगताना तुम्हाला याची खात्री करावी लागेल:

लवचिक आणि मजेदार ठेवा: दिनक्रम थोडा लवचिक असावा. बदलते हवामान, वेळ किंवा परिस्थितीनुसार तुम्ही तुमची दिनचर्या बदलण्याच्या स्थितीत असले पाहिजे. तसेच, मजा म्हणून घ्या. नित्यक्रम बनवणे ही एक मजेदार क्रिया असावी आणि ओझे किंवा कष्टाचे काम नसावे.

परिपूर्णता कंटाळवाणी आहे: परिपूर्णता ही मजा नाही आणि काहीही परिपूर्ण नाही. एक मिनिट किंवा वेळोवेळी परिपूर्णतेचे लक्ष्य ठेवू नका. हे तुमच्यासाठी आणि तुमच्या बाळाची काळजी घेणाऱ्या व्यक्तीसाठीही त्रासदायक असेल.

दिनचर्येची सक्ती करू नये: लक्षात ठेवा की दिनचर्या तुमच्या सोयीसाठी आहे. तर कधीतरी ते होऊ दे. जर त्यांना दूध प्यायचे नसेल तर ते काही काळ सोडा, त्यांना रोजच्या रोजच्या वेळेत झोपायचे नसेल तर ते सोडा, एकदा त्यांच्यासोबत खेळा, त्यांनाही आनंद घेऊ द्या. जर तुम्ही तुमच्या बाळावर दिनचर्येची सक्ती केली तर तुमचे बाळ बंड करेल आणि त्यामुळे सोपे कामही कठीण होईल.

कौतुक करा: जर एखाद्याला दिनचर्या पाळता येत नसेल, तर त्यावर गडबड करू नका. काहीवेळा तुम्ही जे करू शकता, ते इतरांना नसेल, पण ते ते करण्याचा प्रयत्न करत असतील तर त्याचे कौतुक करा. त्यांना ते शिकण्यास मदत करा.

पालकांचा सहभाग: दिनचर्या व्यवस्थापित करणे ही दोन्ही पालकांची जबाबदारी आहे. केवळ एकानेच नित्यक्रमाचे पालन केले पाहिजे असे कधीच नाही, जर वडील करत असतील तर आई मदत करू शकते आणि उलट इतरांनाही मदत होऊ शकते. 

बदल हळुहळू आणा: जर काही गोष्टी बदलायच्या असतील तर हे बदल हळूहळू आणि अचानक नाही याची खात्री करा. लहान मुले जुळवून घेऊ शकतात पण हो प्रक्रिया मंद असावी. त्यामुळे एकाच वेळी एक गोष्ट ओळख. बाळाला एका विशिष्ट बदलाशी जुळवून घेऊ द्या आणि नंतर दुसरा करण्याचा प्रयत्न करा.

बाळ आणि माता या दोघांच्याही आरोग्याला चालना देण्यासाठी दिनचर्या महत्त्वाची भूमिका बजावतात. लहान मुलांसाठी स्थिरता आणि अंदाज देण्यापासून ते मातांसाठी तणाव व्यवस्थापन आणि स्वत: ची काळजी घेण्याच्या पद्धतींपर्यंत, दिनचर्या स्थापित करणे आणि राखणे हे संपूर्ण कुटुंबासाठी दूरगामी फायदे मिळवू शकतात. नित्यक्रमांना काळजी घेण्याचा आधारस्तंभ म्हणून स्वीकारून, पालक एक पोषक वातावरण तयार करू शकतात जे निरोगी विकास, मजबूत बंधने आणि स्वत: साठी आणि त्यांच्या मुलांसाठी एकंदर आनंद वाढवतात.