2025 बजेट व भारतीय भाषा पुस्तक स्कीम:उपक्रम,संधी,विद्यार्थ्यांना होणारे फायदे

मातृभाषेत शिक्षणाचा नवा अध्याय 2025 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात, केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी "भारतीय भाषा पुस्तक योजना" (Bharatiya Bhasha Pustak Scheme) जाहीर केली आहे. या योजनेंतर्गत शालेय आणि उच्च शिक्षणाच्या विद्यार्थ्यांसाठी डिजिटल स्वरूपात भारतीय भाषांमध्ये पाठ्यपुस्तके उपलब्ध करून देण्यात येणार आहेत. ही योजना शिक्षण अधिक समावेशक करण्यास मदत करेल आणि विद्यार्थ्यांना त्यांच्या मातृभाषेत शिकण्याची संधी मिळेल.

भारतीय भाषांसाठी डिजिटल शिक्षणाची नवी संधी

सरकारच्या या उपक्रमामुळे तंत्रज्ञान आणि शिक्षण यांचा उत्तम संयोग साधला जात आहे. विशेषतः ग्रामीण आणि स्थानिक भाषांमध्ये शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना अत्यंत महत्त्वाची ठरणार आहे. डिजिटल स्वरूपातील या पाठ्यपुस्तकांमुळे विद्यार्थ्यांना सहज आणि सोयीस्करपणे शिकता येईल.

ASMITA उपक्रम आणि भारतीय भाषा पुस्तक योजना

या नव्या योजनेंतर्गत सरकारच्या 2024 मध्ये सुरू केलेल्या "ASMITA" (Augmenting Study Materials in Indian Languages through Translation and Academic Writing) उपक्रमाचा मोठा वाटा आहे. या उपक्रमाअंतर्गत पुढील पाच वर्षांत 22 भारतीय भाषांमध्ये 22000 पुस्तके विकसित करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे.

शिक्षण मंत्रालय आणि विद्यापीठ अनुदान आयोग (UGC) यांच्या संयुक्त विद्यमाने हा प्रकल्प राबवला जात आहे. यामध्ये अनुवादित तसेच भारतीय भाषांमध्ये नवीन शैक्षणिक लिखाण प्रोत्साहित करण्यात येणार आहे. या उपक्रमामुळे मातृभाषेत शिक्षण घेण्याची संधी अधिक दृढ होईल.

विद्यार्थ्यांना होणारे फायदे

1. मातृभाषेतील शिक्षण: विद्यार्थ्यांना त्यांच्या स्थानिक भाषेत शिकण्याची संधी मिळेल, त्यामुळे शिक्षण अधिक सोपे आणि प्रभावी होईल.
2. डिजिटल शिक्षणाचा विकास: डिजिटल स्वरूपातील पुस्तकांमुळे कोणत्याही ठिकाणी आणि कधीही शिक्षण घेण्याची सुविधा मिळेल.
3. प्रादेशिक भाषांचा विकास: स्थानिक आणि भारतीय भाषांमध्ये शिक्षणाला चालना मिळेल, त्यामुळे मातृभाषांमध्ये शैक्षणिक साहित्य समृद्ध होईल.
4. गुणवत्तापूर्ण शिक्षण: अनुवादित तसेच नवीन लिखाणामुळे दर्जेदार अभ्यासक्रम आणि शैक्षणिक सामग्री उपलब्ध होईल.
5. स्पर्धा परीक्षांसाठी मदत: NEET, JEE, UPSC यांसारख्या महत्त्वाच्या परीक्षांसाठी विद्यार्थ्यांना त्यांची तयारी मातृभाषेत करता येईल.

शिक्षण क्षेत्रातील अन्य महत्त्वाचे निर्णय

IIT आणि वैद्यकीय महाविद्यालयांमध्ये जागा वाढवण्यात येणार आहेत. कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या (AI) वापरावर अधिक भर दिला जाणार आहे. विद्यार्थ्यांसाठी नवनवीन कौशल्य विकास कार्यक्रम राबवले जाणार आहेत.

पालकांनी या बदलांचा कसा लाभ घ्यावा?

पालकांनी आपल्या मुलांना मातृभाषेत शिकण्यासाठी प्रोत्साहन द्यावे. डिजिटल शिक्षणाच्या या नव्या पर्वात, पालकांनी त्यांच्या मुलांना ऑनलाइन संसाधनांचा योग्य प्रकारे वापर करून देण्यास मदत करावी.विशेषतः प्राथमिक शिक्षण मातृभाषेत दिल्यास, मुलांच्या आकलन आणि विचारशक्तीचा विकास अधिक चांगल्या प्रकारे होऊ शकतो.

भारतीय भाषा पुस्तक योजना आणि ASMITA उपक्रमामुळे शिक्षण अधिक सर्वसमावेशक होईल. प्रादेशिक भाषांमध्ये शैक्षणिक साहित्य उपलब्ध करून देणे हा शिक्षणाच्या परिवर्तनाचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. या योजनांमुळे भारतीय भाषांना नवी ओळख मिळेल आणि भविष्यातील पिढ्यांसाठी शिक्षण अधिक सुलभ होईल. पालक आणि विद्यार्थी या बदलाचा पूर्ण फायदा घेण्यासाठी पुढाकार घेऊ शकतात.