शालेय मुलांच्या मेंटल हेल्थ सर्वेक्षण रिपोर्ट नंतर NCERT ने जारी केली गाइडलाइंस, नक्की जाणून घ्या या 7 महत्त्वाच्या गोष्टी

तुम्हाला माहिती आहे का की केवळ वयाने मोठे लोकच नाही तर शाळेत जाणाऱ्या मुलांवरही मानसिक आरोग्याच्या समस्येचा वाईट परिणाम होत आहे. कोविडमुळे जवळपास २ वर्षे घरांमध्ये कोंडून राहिल्यानंतर आता मुले पुन्हा शाळेत जात आहेत, अशा परिस्थितीत शाळकरी मुलांमध्येही मानसिक आरोग्याचा प्रश्न चिंताजनक बनत आहे. या संदर्भात एनसीईआरटीने शालेय मुलांच्या मानसिक आरोग्याबाबत सर्वेक्षण केले आणि सर्वेक्षणाचे निकाल आल्यानंतर आता मार्गदर्शक तत्त्वेही जारी करण्यात आली आहेत. आम्ही तुम्हाला या ब्लॉगमध्ये या सर्वेक्षणाचे निकाल आणि मार्गदर्शक तत्त्वांशी संबंधित महत्त्वाच्या गोष्टींबद्दल तपशीलवार सांगणार आहोत.

शालेय मुलांच्या मानसिक आरोग्याबाबत NCERT सर्वेक्षणाचे महत्त्वाचे मुद्दे

• या सर्वेक्षणानुसार, इयत्ता ६ वी ते १२ वी मधील सुमारे ७३ टक्के विद्यार्थी शालेय जीवनात समाधानी आहेत, तरीही ३३ टक्के मुले आहेत ज्यांना बहुतेक वेळा कोणत्या ना कोणत्या गोष्टीबद्दल दबाव जाणवतो.
• NCERT च्या मानसिक आरोग्य सर्वेक्षण अहवालानुसार, 29 टक्के विद्यार्थ्यांमध्ये एकाग्रतेचा अभाव असल्याचे आढळून आले आहे, तर 43 टक्के विद्यार्थी असे आहेत की ज्यांना अभ्यास करण्याची इच्छा वाटत नाही.
• आपल्याला माहित आहे की, कोरोना महामारीच्या काळात, बहुतेक शाळा आणि संस्थांमध्ये ऑनलाइन शिक्षणाच्या पद्धतींवर अधिक भर देण्यात आला होता. या सर्वेक्षणाच्या निकालावरून असे दिसून आले आहे की, ५१ टक्के विद्यार्थ्यांना ऑनलाइन माध्यमातून अभ्यासाशी संबंधित साहित्य समजून घेण्यासाठी अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागले.
• ऑनलाइन वर्गादरम्यान, 28% विद्यार्थ्यांना त्यांचे प्रश्न विचारण्यास संकोच वाटला.
• या सर्वेक्षणात एकूण ३.७९ लाख विद्यार्थ्यांनी भाग घेतला होता.
• या सर्वेक्षणातून सर्वात महत्त्वाची बाब समोर आली आहे, त्यानुसार एकूण ८१ टक्के मुले अभ्यास, परीक्षा आणि निकाल हा सर्वात मोठा ताण मानतात. तथापि, या सर्वेक्षणाची दुसरी बाजू म्हणजे बहुतेक मुलांनी शालेय जीवनाबद्दल आनंद आणि समाधान व्यक्त केले. माध्यमिक शाळांमधील बहुतेक शाळकरी मुलांचे मानसिक आरोग्य खालावल्याचे नोंदवले गेले आहे.

एनसीईआरटीने शालेय मुलांच्या मानसिक आरोग्याशी संबंधित समस्यांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली

1. मानसिक आरोग्य, NCERT मार्गदर्शक तत्त्वे) शाळकरी मुलांमधील मानसिक आरोग्याच्या वाढत्या समस्या लक्षात घेता, NCERT ने नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. एनसीईआरटीचे स्पष्ट मत आहे की शालेय मुलांच्या मानसिक आरोग्याशी संबंधित समस्यांना तोंड देण्यासाठी शालेय स्तरावरही जागरूकता वाढवणे आवश्यक आहे.
2. NCERT ने मानसिक आरोग्य समुपदेशक समिती स्थापन करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत.
3. नॅशनल कौन्सिल ऑफ एज्युकेशनल रिसर्च अँड ट्रेनिंग (NCERT) ने शालेय मुलांमध्ये केलेल्या मानसिक आरोग्य सर्वेक्षणानंतर हा निर्णय घेतला आहे.
4. NCERT नुसार, शाळा व्यवस्थापन, शिक्षक आणि शाळेचे कर्मचारी आणि विद्यार्थी वर्षातील सुमारे 220 दिवस एकत्र घालवतात. अशा परिस्थितीत सर्व मुलांची सुरक्षा, संरक्षण, आरोग्य आणि कल्याण सुनिश्चित करणे ही शाळांची जबाबदारी आहे.
5. NCERT मार्गदर्शक तत्त्वे सांगतात की सर्व शाळांनी मानसिक आरोग्य सल्लागार समिती स्थापन करणे आवश्यक आहे.
6. एनसीईआरटीने सांगितलेल्या आणखी एका महत्त्वाच्या गोष्टीनुसार, पालक आणि शिक्षकांनी मुलांना सुरुवातीच्या लक्षणांबद्दल सांगावे.
7. शाळेत योग ध्यान आणि सकारात्मक गोष्टींबद्दल चर्चा यावरही भर दिला जातो.
8. मुलांचे वर्तन, मादक द्रव्यांचे सेवन, नैराश्य आणि शाळेतील विकासविषयक चिंता ओळखणे आणि प्रथमोपचार प्रदान करणे.
9. शिक्षकांना विशेष प्रशिक्षण देण्याबाबतही चर्चा झाली आहे, जेणेकरून त्यांना मुलांच्या मानसिक आरोग्याची सुरुवातीची लक्षणे समजून योग्य ती कारवाई करता येईल.